یادداشت
دفاع مقدس هفته نیست فرهنگی
است که پایانی ندارد
!
تاریخ هر ملت افتخار اوست و
تاریخ ایران یکی از پرافتخارترین تاریخهاست. در تمام ادوار، قهرمانانی بوده‌اند که
فداکاریها کرده و برای اندیشه، اعتقاد و باورهای خود جنگیده‌اند و البته بهای
سنگینی داده‌اند
.
برای این قهرمانان سن، جنس و
قومیت مطرح نبوده و در دفاع از حق، همیشه در مقابل باطل ایستاده‌اند در هر زمان و
مکان ... اینان اسطوره‌های ملتها و افتخارات همیشگی آنها هستند
.
روز دانش‌آموز روز حسین
فهمیده است که رهبر ملتی است بگفته رهبر زمان و حضور فهمیده‌ها تداوم دارد در
ادوار تاریخ و خارج از مرزهای خاکی و تا امتداد باور و ایمان مدافعین حرم
!
نرگس اولین روز مدرسه را
بدون حضور پدر پشت سر گذاشت و یادش بود که پدر منتظر اوست تا بداند دخترکش چگونه
روز اول مدرسه را تجربه کرده است... نرگس بعد از مدرسه بسوی آغوش سنگی پدر میرود و
با گرمای روح او آرام میگیرد... ولی ریحانه ترجیح میدهد قبل از شروع مدرسه‌اش، پدر
را ببوسد و از او اجازه بگیرد که سال تحصیلی جدید را شروع کند؛ او نیز بر سر مزار
پدر میرود و با اذن وی راهی مدرسه میشود و میداند که پدرش، قهرمانی خاموش است و
البته مظلوم و ناشناخته که با خدا معامله کرده است وگرنه که معامله با مردمان این
جهان همیشه خسران است
!
آگاه باشیم و بدانیم که در
کجا ایستاده‌ایم و پا بر روی خونهای چه عزیزانی میگذاریم تا به مقاصدمان برسیم.
بدانیم که روزی نرگس‌ها، ریحانه‌ها و حسین‌ها از ما خواهند پرسید که برای تربیت
نسل سالم و کامل چه کرده‌ایم؟
ما بعنوان متولیان فرهنگ این
مملکت برای پالایش فرهنگی کشور چه برنامه‌یی داریم و بایدها و نبایدهای تربیتی
عزیزانمان در مدارس چیست؟ آیا غرور ملی و مذهبی نسل آینده کشور را رشد داده‌ایم؟
خودباوری فرهنگی را توسعه بخشیده‌ایم؟ تفکر حاکم بر دستگاه فرهنگی کشور، بومی است
یا وارداتی؟ آیا نیازهای معنوی کودکان در برنامه‌ریزیهای ما در نظر گرفته شده است
یا خیر؟ و هزاران سؤال دیگر که اذهان متفکر را بخود مشغول میدارد
...
***
بررسی ساختارمند آموزش فلسفه‌ورزی
در مدارس ایران
یوسف سیف‌زاد؛ دانشجوی دکترای
فلسفه تطبیقی
چکیده
آموزش فلسفه در مدارس، در
سطوح استاندارد سه‌گانه (شناختی، عاطفی ـ روانی و حرکتی)، عموماً در همان سطح اول
باقی مانده و کمتر به سطوح عالیتر تمایل نشان داده و تنها به حافظه تکیه دارد
وعمدتاً ازتاریخ فلسفه انباشته است
.
اما در رویکرد جدید بنظر میرسد
که باید برای فلسفه‌ورزی و اندیشیدن تلاش نمود تا دانش‌آموز بتواند ضمن دستیابی به
شیوه اندیشه‌ورزی و تفکر، مسائل بنیادین و اصلی زندگی را دریافته و با پژوهش‌محوری
و تقویت تفکر خلاق، «بینش» و «نگرش»هایی را شکل دهد و با تثبیت آن بتواند «گرایش»ها
و «روش»هایی معقول و سازمند در زندگی ایفا نماید
.
نوشتار حاضر به بررسی اهّم
زوایا و راهکارهایی خواهد پرداخت که چنین روشهای نوینی را تثبیت نماید: «توجه به دیالوگ‌نویسی
و گفتگو محوری»، «پرسش‌محوری و پرورش ذهن‌انتقادی»، «موقعیت‌گرایی و اقتضامندی»،
«فرآیندگرایی و پرورش تواناییهای عقلانی»، «مسئله‌محوری و تمرین حل مسئله»،
«کاربردگرایی و روزآمدی»، «کارآمدی و اثربخشی» که آموزش فلسفه اکنون در مدار چنین
رهیافتهایی نیست
.
کلیدواژگان
آموزش و پرورش، فلسفه‌ورزی،
تفکر خلاق
***
آیا برنامه «فلسفه برای
کودکان
»
طرحی خنثی و عاری از پیشفرض
است؟
نواب مقربی؛ دکترای کلام ـ
فلسفه دین
چکیده
پرسشی که طرح آن در اینجا
کمال اهمیت را دارد این است که آیا برنامه «فلسفه برای کودکان»، طرحی خنثی و عاری
از پیشفرض است یا آنکه تنها روش آموزشی تازه‌یی را بدست میدهد که عاری از هر گونه
پیشداوری و محتوای جانبدارانه است؟ بنیانگذاران و مدعیان این برنامه معتقدند که این
برنامه تنها روشی عاری از پیشداوری است و هیچگونه القاء ایدئولوژی در آن وجود
ندارد و در هر جامعه‌یی با هر سنت و فرهنگی
و هر زبان و دینی میشود آن را آموزش داد. ولی بسیاری دیگر بویژه آنان که دغدغة پایه گذاری
صورت بومی این برنامه را (چنانکه با هنجارها و ارزشهای ایرانی ـ اسلامی سازواری
داشته باشد) دارند، بر این باورند که عکس این قضیه صادق است. برنامة «فلسفه برای
کودکان» طرح فلسفیی است که هم در روش و
هم در محتوا مملو از پیش داوریها و پیشفرضها و ایدئولوژیهایی است که در اساس
برآمده و برخاسته از فرهنگ و فلسفه و شیوة زندگی غربیند و به هیچ روی برنامه‌یی بی طرفانه
و خنثی و غیرجانبدارنه و روشی صرف که محتوای آن را میشود با فرهنگ و ارزشهای هر
جامعه‌یی پر کرد، چنانکه معمولاً ادعا میشود، نیست
.
کلیدواژگان
فلسفه برای کودکان، ایدئولوژی،
روش محوری، پیشفرضها، محتوا، بومی‌سازی
***
تقوا و ایمان لازمه تربیت
فلسفی در کودکان
با تکیه بر قرآن و سخنان
ائمه و معصومین (علیهم‌السلام)
علیرضا فقیهی؛ استادیار
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
احمدرضا آذربایجانی(آذر)؛
دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه آزاد اراک
چکیده
اگر هدف تعلیم و تربیت را رسیدن
به حقیقت فرض کنیم سه پرسش اساسی مطرح میشود: آیا حقیقت چیزی کشف شدنی است؟ آیا حقیقت
چیزی واصل شدنی است؟ آیا حقیقت چیزی ساخته شدنی است؟
پس از بیان این سه پرسش اصلی،
سؤال دیگری بیان میشود که با چه چیزی قرار است به این حقایق دست یابیم؟ نظامهای
تربیتی در طول تاریخ در اینکه آیا فلسفه و فلسفیدن در تعلیم و تربیت کودکان لحاظ
شود یا نشود، هم‌نظر نبوده‌اند. روند تربیت فلسفی کودکان در ایران و جهان در حال
رشد بوده و همواره موافقان و مخالفان جدی داشته است. فقدان تربیت فلسفی در کودکان
میتواند به جامعه‌یی خالی از تعمق، انعطاف و پویایی منجر گردد و زمینه رشد جریانهای
جزمگرا چون دواعش، سلفیها و تکفیریها را فراهم کند. البته از طرف دیگر اگر مبنای
تربیت فلسفیمان صحیح نباشد، ممکن است ما را به جامعه‌یی متفرد و شک‌گرا برساند و
حتی به کثرت‌گرایی بدون درک توحید و انکار امور بدیهی همچون خدا منجر گردد. این
پژوهش با اشاره به بعضی از آراء فلسفی و نکته‌های سفارش‌شده در تربیت فلسفی با تکیه
بر قرآن و سخنان معصومان (علیهم‌السلام) به اهمیت تقوا و ایمان در تربیت فلسفی
کودکان پرداخته است
.
کلیدواژگان
عقل، فلسفه، تقوا، ایمان،
تربیت فلسفی
***
نسبت خیال و مصرف در بازی
رایانه‌یی
سید مهدی ناظمی قره‌باغ؛
دکترای فلسفه دانشگاه اصفهان
چکیده
خیال هم در فلسفه اسلامی و
هم در فلسفه معاصر، اصطلاحی مهم و پربسامد است. بسیاری از ویژگیهای انسان و نیز ویژگیهای
دوران پس از فلسفه‌های کلاسیک، با توجه به وجه خیالی وجود آدمی قابل تفسیر میباشد.
مصرف‌گرایی و تحقق جامعه مصرفی هم یکی از مهمترین خصیصه‌های جهان معاصر بشمار میرود
تا جایی که بنظر میرسد شئون فرهنگی انسان نیز تحت‌تأثیر اقتضائات جامعه مصرفی قرار
گرفته است. بازی نیز در معنای متداول خود، اولاً و بالذات با خیال سروکار دارد.
نظر به وضع انسان امروز و مناسبت داشتن آن با خیالی غیرمتعالی و مصرف‌گرا، بازیهای
رایانه‌یی، تجسد مهم دو عنصر خیال غیرمتعالی و مصرف‌گرایی هستند. چیزی که بازی رایانه‌یی
را مهیای چنین تفسیری میسازد، ذات تکنولوژیک آن است. بازی در شکل تکنولوژیک و
رسانه‌یی آن، بستر مصرف‌گرایی بی‌پایان و تجسد تخیل جزافی برآمده از تفکر ریاضی‌گونه
است
.
کلیدواژگان
خیال، عالم خیال، جامعه مصرفی، تکنیک، بازی رایانه‌یی
***
فلسفه بازی و نقش آن در رشد
عقلانی کودکان بر اساس برنامه
P4C
کبری احمدوند؛ دانشجو دکتری
فلسفه تعلیم و تربیت پردیس بین المللی خوارزمی تهران
حمید احمدی هدایت؛ دانشجو
دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد
سهیلا غلامی هره‌دشتی؛
کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت
چکیده
حقیقت این امر بر کسی پوشیده
نیست که تحرک و فعالیتهای مختلف (جسمانی و ذهنی)، یکی از لازمه‌های رشد هر انسان
بشمار میرود و کودکان نیز بدلیل اینکه مهمترین دوران رشد (همه جانبه) خویش را
میگذرانند، نیاز مبرمی به انجام فعالیتهای مختلف دارند. در واقع بازی، میتواند در
راستای ارضای نیاز کودکان به فعالیتهای مذکور، بسیار مؤثر واقع شود. اما بازیها
دارای کارکردهای مختلفی هستند که یکی از آنها نقش بازی در رشد عقلانی کودک است که
امری انکارناپذیر است و رفتار هوشمندانه را تقویت میکند و زمینه‌های لازم جهت
یادگیری زبان و رشد هوشی و تفکر کودک را فراهم میسازد. آنچه از بازیهای فکری بخصوص
«کاربرد آن در فلسفه و کودک» مورد نظر است، نقش بازی در رشد عقلانی کودک است که با
استفاده از ابزارهای مورد نظر (اسباب‌بازی، داستان، فیلم، کارتون، عکس...) به
ارتقای رشد فکری او کمک میکند. در این تحقیق که از روش استنتاجی استفاده شده است
نشان داده میشود که بازی، رشد همه جانبه کودک را فراهم میسازد و محیطی را مهیا
مینماید که میتواند به بهترین نحو شرایط را برای پرورش تفکر او فراهم کند و لازمة
این کار بالفعل‌شدن استعداد خلاقیت در کودک است که آنهم مستلزم پرورش تخیل او در
بازی است. به این منظور لازم است کنجکاوی او در حین بازی برانگیخته شود که این امر
مستلزم آن است که روح پرسشگری او با قرارگیری در محیط چالش‌برانگیز و مهیج بازی
برانگیخته شود و بدینگونه تفکر در او پرورش داده شود
.
کلیدواژگان
فلسفه بازی، رشدعقلانی، آموزش فلسفه به کودکان
***
بازگشت به حقیقت خویش
تحلیل فلسفی ـ اخلاقی شازده
کوچولو
سعیده قائمی مجد؛ دانشجوی
کارشناسی ارشد فلسفه اخلاق دانشگاه زنجان
چکیده
نقد اخلاقی یکی از زیر شاخه‌های
نقد ادبی است که از یونان باستان تاکنون همواره محل بحث بوده است و لزوم نقد اخلاقی
آثار ادبی را برایمان دو چندان میسازد. نقد پیش‌رو بررسی اثر شازده کوچولو نوشته
«آنتوان دوسنت اگزوپری» نویسنده معاصر فرانسوی است که تاکنون به بیش از صد زبان
زنده دنیا ترجمه شده و یکی از پرخواننده‌ترین و محبوبترین کتابها در قرن بیستم
بوده و از اینرو «کتاب قرن» نام گرفته است
.
نگارنده در نوشتار حاضر
ابتدا به هریک از شخصیتهای داستان بلحاظ درون‌مایه پرداخته و انگیزۀ نویسنده را
روشن میسازد. «شازده کوچولو» در واقع تصویر مراحل سیر و سلوک نویسنده است که هدف
آن این است که با تحلیل مراحل مختلف این اثر به این نکتۀ مهم اشاره نماید که شازده
کوچولو بعد از طی کردن مراحل سلوک دوباره به وطن خود که همان حقیقت وی است، بازمیگردد
و این امر نشاندهنده صبغه عرفان شرقی است. نوشتار حاضر در پی آن است که شازده
کوچولو را با نگاه فلسفی ـ اخلاقی مورد بررسی قرار دهد
.
کلیدواژگان
شازده کوچولو، اگزوپری، حقیقت
خویش، اخلاق
***
مقایسه ویژگیهای شخصیتی،
سبکهای هویت و هیجان‌خواهی
در دانش آموزان پسر معتاد و
غیر معتاد به اینترنت
آزاده مهرپویان؛ دکترای زبان
و ادبیات انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی، باشگاه پژوهشگران جوان و
نخبگان
سعید شیخی؛ کارشناس ارشد
برنامه‌ریزی درسی دانشگاه خوارزمی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان
مراد شاهمرادی؛ کارشناس ارشد
روانشناسی عمومی دانشگاه پیام‌نور آبدانان
چکیده
پژوهش حاضر به مقایسه ویژگیهای
شخصیتی، سبکهای هویت و هیجان‌خواهی دانش آموزان پسر معتاد و غیرمعتاد به اینترنت
پرداخته است. طرح پژوهش، از نوع علّی ـ مقایسه یی میباشد. جامعه آماری این پژوهش
شامل کلیه دانش‌آموزان اول دبیرستان شهرستان آبدانان بوده که در سال تحصیلی 95ـ
1394 حدود 1200 نفر از بودند، نمونه آماری 290 نفر از دانش‌آموزان پسر که به روش
نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش از پرسشنامة
اعتیاد به اینترنت یانگ، فرم کوتاه پرسشنامه پنج عامل نئو، هیجان‌خواهی ماروین
زاکرمن و سبکهای هویت برزونسکی استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از
(
آزمون
t)
آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف
معیار) و آمار استنباطی با استفاده از نرم افزار
spss20
استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بین
دانش‌آموزان معتاد و غیرمعتاد به اینترنت از نظر ویژگیهای شخصیتی، تفاوت معناداری
وجود دارد. روان‌رنجوری در دانش‌آموزان معتاد به اینترنت، بیشتر از افراد غیرمعتاد
بود، ولی میانگین نمرات سه ویژگی دیگر یعنی متغیرهای (برونگرایی، مقبولیت و وجدانی
بودن) در افراد غیرمعتاد بیشتر از افراد معتاد به اینترنت بود. اما در متغیر گشودگی
به تجربه، تفاوتی بین دو گروه وجود نداشت. همچنین بین دو گروه در سبکهای هویت،
تفاوت معناداری وجود دارد میانگین نمرات دانش‌آموزان معتاد به اینترنت در متغیرهای
سبک هویت سردرگم/ اجتنابی و سبک هویت هنجاری بیشتر از دانش‌آموزان غیرمعتاد به اینترنت
است. ولی میانگین سبک هویت اطلاعاتی در افراد غیرمعتاد بیشتر از افراد معتاد به اینترنت
است و بین دانش آموزان معتاد و غیرمعتاد به اینترنت در متغیر هیجان‌خواهی و چهار
مؤلفه آن (حادثه‌جویی، تجربه جویی، بازداری-زدایی و ملال‌پذیری) تفاوت معناداری
وجود دارد
.
کلیدواژگان
اعتیاد به اینترنت، ویژگیهای شخصیتی، سبکهای هویت و هیجان‌خواهی